Білім саласындағы «үлкен олжа»: Мектеп бухгалтерлерінің қылмыстық тобы 4,5 миллиард теңгені қалай жымқырды, деп хабарлайды kaztoday.kz.
Tengrinews.kz-тің мәліметінше, Талдықорғанның білім бөлімі мен мектептерінің бухгалтерлерінен құралған ұйымдасқан қылмыстық топ бірнеше жыл ішінде бюджеттен 4,5 миллиард теңге ұрлаған. Ал бүкіл операцияны Антикор қызметкерлерінің айтуынша, бас бухгалтер басқарған.
2022 жылдың қыркүйегінде Талдықорғанда білім бөлімінің басшысы бюджет қаржысын жымқырғаны үшін ұсталды. Ұрланған сома аса үлкен емес – шамамен 800 мың теңге. Күдікті тек айыппұлмен құтылады. Бірақ арада жыл өтпей жатып, БАҚ ол әйелдің өзенде қаза тапқанын хабарлайды.
Бұдан кейін білім бөлімі басшысының орны желтоқсанға дейін бос тұрады. Жаңа басшы қызметке кіріскен соң, бас бухгалтердің бюджет ақшасын ұрлап жатқанын біледі. Бірақ бұл туралы Антикорға хабарлаудың орнына, бас бухгалтерге келісімге келуді ұсынып, үндемегені үшін 280 миллион теңге талап етеді. Айтпақшы, ол шынымен де ұрлық жасаған және жалғыз емес. Бірақ бұл туралы кейінірек.
Бас бухгалтер өзіне қауіп төніп тұрса да (өйткені оған да тексеру басталуы мүмкін еді), Антикорға арызданады: жаңа басшы оны жұмыстан қумас үшін пара талап етіп жатыр дейді. Тергеушілер оған тыңдау құрылғысын береді. Кейінгі бірнеше кездесуде бас бухгалтер мен бөлім басшысының арасындағы әңгімеден оның шындығын айтқаны анықталады. Антикор қызметкерлері бөлім басшысына арнайы белгіленген купюралары бар пара береді.
Кейін көлік ұсталады. Аса ірі көлемде пара алғаны үшін білім бөлімінің басшысы 11 жылға сотталады. Осылайша, бір жылдың ішінде білім бөлімінің екі басшысы да пара алу бойынша айыпталып, қызметтен алынып, сотталады.
Бухгалтерлік ОПГ схемасы қалай ашылды
Осы жағдайдан кейін Антикор бас бухгалтердің қызметін тексеруді бастайды.
«Біз Талдықорған қаласының білім бөліміндегі бас бухгалтер мен оның сыбайластарының қызметін тексеруге кірістік. Мектептердегі бюджет қаражатының қозғалысын, мүліктерді зерттей отырып, ұзақ жылдар бойы ақша ұрланғанын анықтадық. Тек 2022 жылдың желтоқсанында ғана 700 миллион теңгеден астам қаржы ұрланған», – дейді Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет өкілдері.
Қылмыстық схема үш негізгі кезеңнен тұрды:
-
Білім бөлімінің бас бухгалтері, оның орынбасары және экономист мектептерге қажет қаржы мөлшерін қолдан өсіреді.
-
Мектептердің бухгалтерлері бұл жайында хабардар болып, жалған төлем құжаттарын өткізеді. Ақша тек қағаз жүзінде жұмыс істейтін адамдардың шотына түседі – яғни «өлі жандар».
-
Ақша әр қатысушыға бөлініп беріледі.
«Шамамен 250 «өлі жан» болған. Олар – фигуранттардың туыстары, достары, кейде мектеп қызметкерлері. Кейбірі не үшін ақша алғанын да білмеген», – дейді тергеушілер.
Барлық схеманы ұйымдастырған және басқарған – бас бухгалтер. Ол білім бөлімінде 20 жылдан астам уақыт жұмыс істеген, ал 2014 жылдан бастап басшылық қызметке кіріскен. Кейін өзіне сенімді адамдарды бөлімнен және мектептерден тапқан.
Ұйымдасқан қылмыстық топқа 10 адам кірген. Тағы 11 адам қатысы болғанымен, ОПГ мүшесі ретінде тіркелмеген.
Тергеу кезінде бухгалтерлер бас бухгалтердің өте қатал, деспоттық мінезін, адамдарды бағындырып ұстағанын айтқан. Сонымен қатар:
«Оның 30-ға жуық пәтері мен коммерциялық нысандары болған. Топтағы басқа тұлғалар да сол кезеңде пәтер алған, көбіне туыстарының атына жазған. Бұл – ұрланған қаржыны заңдастыру әрекеті», – дейді Антикор қызметкерлері.
Қашу әрекеті
Қылмыстық іс қозғалып, ОПГ мүшелерінің үйлерінде тінту жүргізу жоспарланған. Бірақ бас бухгалтер бұл жайлы алдын ала біліп, қашуға шешім қабылдайды.
Бірақ бұл әрекеті нәтиже бермейді. Тергеушілер оның Талдықорғаннан кеткенін анықтап, ізін қуып Панфилов ауданына – Қытай шекарасына жақын жерге барады. Полиция көлікті тоқтатып, Антикор қызметкерлерін күтеді.
Тексеру кезінде сөмкелерден құжаттар, түбіртектер, кілттер, 14 пәтер мен 7 коммерциялық нысанға арналған құжаттар, ақша мен алтын бұйымдар табылады.
Ең үлкен қорапты ашқанда ішінен 300 миллион теңге шыққан. Бұл – Астанадағы он екі пәтердің құнына тең. Бұл қаражат принтер қорабына салынған.
Тексеру нәтижесінде:
-
693 миллион теңге,
-
552 мың АҚШ доллары,
-
190 миллион теңгеге бағаланған алтын бұйымдар,
-
мүлік құжаттары және жазбалар анықталды.
2020–2023: 4,5 миллиард теңге және соңы
Барлық мектеп пен білім бөлімінде аудит жүргізіледі. Нәтижесінде 4,5 миллиард теңге ұрланғаны анықталады.
Барлығы 21 адам қылмыстық жауапкершілікке тартылады. Бас бухгалтер – ұйымдастырушы ретінде 17 жылға сотталады. Қалғандары кінәсі мен тергеуге көмегіне қарай әртүрлі жаза алады.
Бірақ бұл тек бастамасы ғана. Антикор ел бойынша басқа мектептер мен білім басқармаларын тексере бастайды. Нәтижесінде ұқсас схемалар анықталып, 300-ден астам қылмыстық іс қозғалды. Жалпы шығын – 17 миллиард теңге.
